Deel de natuur

Portfolio Theo Janssen

Hoe ben je begonnen met fotografie?

Een foto die Ralph Goedhart van mij maakte op IJsland Ik ben in 1945 geboren te Heerlen, opgegroeid in Zuid-Holland en sinds 1981 woonachtig in Zoetermeer, aan de rand van Het Groene Hart. Als ingenieur was ik werkzaam in verkeersveiligheidsonderzoek. Op fotografisch gebied volgde ik cursussen, workshops en projecten bij een aantal fotografen (o.a. Philip Mechanicus, Luuk Kramer, Eric van der Schalie, Krystyna Ziach en Paul de Nooyer). Nu ben ik freelance fotograaf (Theo Janssen Fotowerken), aangesloten bij Terra Kunstprojecten in Zoetermeer (www.terra-artprojects.com) en lid van het Natuurfotografengilde (www.natuurfotografengilde.nl).

In mijn kinderjaren tekende en schilderde ik graag mijn eigen wereld. Later, met mijn eerste fototoestel zocht ik in de werkelijkheid situaties die mij boeiden en die ik om een of andere reden aantrekkelijk vond. Door de verhuizing van Voorburg naar Zoetermeer ontdekte ik de schoonheid van het polderlandschap. De projectie van kleinbeelddia’s op groot scherm was voor mij de ultieme weergave van mijn landschappen. Aan het eind van het ‘analoge’ tijdperk ging ik over op het vierkant van een middenformaatcamera (6x6). Dat heeft geleid tot een andere kijk op het landschap.

Ik fotografeerde tot 2015 met mijn Hasselblad op kleurendiapositief. Bij de opnamen, het projecteren en het afdrukken van dia’s wordt in principe niet gemanipuleerd. Het beeld wordt bepaald door het licht en de kleuren die werkelijk in het landschap aanwezig zijn. De belichting en de compositie moeten bij de opname al perfect zijn. Hoe anders kan dat zijn bij digitale opnamen. Sinds de opmars van de digitale camera ben ik weer terug naar het kleinbeeld. De sprong naar de digitale Hasselblad is voor mij te groot. Het vierkant blijft echter zichtbaar in de uitsnede van mijn digitale opnamen.

Polderlandschap op Goeree

Waarom speciaal natuurfotografie?

Mijn favoriete onderwerpen liggen in het polderlandschap en aan de kust, dus cultuur en natuur. Vooral het Zuidhollandse cultuurlandschap heeft voor mij een fotografische aantrekkingskracht door de ruimte en het steeds verrassende licht, op het land en in het water. Ik zie geometrische vormen van akkers, dijken, water- en landwegen, in een harmonisch geheel met de vormen, kleuren en structuren die het landschap van nature heeft. Binnen het strakke vierkant dat ik als kader kies, krijgt het landschap een nieuw ruimtelijk perspectief, soms versterkt door de ligging van de horizon.

Geometrie van de Slufter op Texel Reizen naar landen met uitgesproken desolate landschappen hebben de laatste jaren mijn fotografische interesse gevoed. Dit geldt zowel voor de woestijnen (Marokko, Algerije, Libië, Egypte, Soedan, Israël en Turkmenistan) met de warme kleuren rood, geel en oranje, als voor de koude landschappen (IJsland, Noorwegen en Schotland) met de kleuren wit, blauw en zwart.

Luchtspiegeling in de Sahara

Winterlandschap op IJsland Toch ben ik het Nederlandse landschap trouw gebleven. De kusten en het water rondom de waddeneilanden en de Zeeuwse en Zuid-Hollandse eilanden zijn een lust voor het oog (en de camera) als je op de juiste plaats en tijd daar bent.

Slufter op Texel

Wat zijn voor jou de belangrijkste factoren om tot een geslaagde foto te komen?

Fotografie is voor mij het medium om landschap te verbeelden en naar je eigen hand te zetten. Verhoudingen van land, water en lucht weertegeven door ongewone standpunten of ongebruikelijke composities. Zo wordt bijvoorbeeld grasland teruggebracht tot een groene lijn als scheiding tussen blauwe vlakken: lucht en water.

De waddendijk op Ameland De ruimtewerking wordt versterkt door een laag standpunt en het perspectief wordt met groothoekobjectief geaccentueerd. Of het omgekeerde: een positiekeuze waarbij perspectivische lijnen vermeden worden, verzwakt de suggestie van diepte in het beeld.

Koeien langs het boezemwater De plaats van de horizon speelt mee in de beoogde abstractie. Ik kies een eenvoudige beeldopbouw: een vierkant kader en vaak de horizon in het midden om toch zo dicht mogelijk bij de werkelijke waarneming te blijven. Het vierkant concentreert het beeld. Dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld een panorama.

Akkerland in perspectief

Wat is jouw mooiste fotomoment ooit?

Een bijzondere situatie trof ik drie jaar geleden aan, staande op de waddendijk van Ameland en kijkend in de richting van het Friese vasteland. De ijle lentelucht was gevuld met een vage grijsblauwe wolkenlaag. Het laagje water op het wad was zo dun dat het leek alsof de fouragerende watervogels op het water liepen. De smalle landlijn wordt een nieuwe horizon.

Wadden vanaf Ameland

Waardoor of hoe laat jij je inspireren?

Beelden van de kunstenaars Jan Dibbets, Ger Dekkers en Sebastiao Salgado spelen een belangrijke rol in mijn fotografie. Dibbets heeft mij de verassende werking van het perspectief laten zien. Neem bijvoorbeeld zijn ‘perspective correction’: een horizontal trapezium wordt vertikaal een vierkant, gezien vanuit één bepaald standpunt. Dekkers heeft de nieuwe landschappen van Flevoland gefotografeerd, onder andere in een negenluik van vierkanten met verschuivende horizonten en perspectivische verdwijnpunten. Salgado ten slotte heb ik in 2005 toevallig ontmoet in het hart van de Namibische duinen. Later zag ik hoe hij het kleurrijke landschap een eigen ‘zwartwitte ziel’ had gegeven.

Namibische woestijn De fotowinterreizen die ik naar IJsland maakte hebben mijn enthousiasme voor het fotograferen van stille, lege landschappen aangewakkerd.

Skagafjördur op IJsland Hetzelfde geldt voor mijn bezoeken aan woestijngebieden waar zowel strakke als gebogen lijnen voorkomen.

Sahara in Soedan Het is voor mij de uitdaging om met minimale beeldelementen een suggestie van ruimte en sfeer in mijn landschappen te creëren. En dan liefst met een surrealistisch tintje.